حضور محمدجواد ظریف در کمپین انتخاباتی پزشکیان، سیگنالی به ایالات متحده و غرب و همچنین رای دهندگان ایرانی است که اگر هفته آینده در انتخابات شرکت کنند، ممکن است مسیر سیاست خارجی ایران تغییر کند. این چیزی است که از چشم رسانه‌های جهان دور نمانده است.

حمایت ظریف از پزشکیان

رویداد۲۴ | ترجمه از لیلا فرهادی: نشریه المانیتور در گزارشی حضور ظریف در ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان، تنها کاندیدای اصلاح طلب ایران به عنوان مشاور سیاست خارجی، را عامل تکان دهنده رقابت انتخاباتی خوانده است.

این رسانه نوشته: ظریف که در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی وزیر امور خارجه بود، معمار توافق هسته‌ای ایران بود که با امضای آن در سال ۲۰۱۵ مورد تحسین ایرانی‌ها قرار گرفت.d
چگونه ظریف قواعد بازی را تغییر داد؟

در ادامه این گزارش آمده: اقتصاد ایران در سه سال بعد از امضای برجام رشد کرد تا اینکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدتری را علیه ایران اعمال کرد. با این وجود، بسیاری از ایرانی‌ها ممکن است با کمی نوستالژی به دوران روحانی نگاه کنند؛ دورانی که ایران در نتیجه برجام و نقش ظریف در صحنه جهانی، دری را به سوی غرب باز کرده بود.

ظریف هفته گذشته در یک برنامه تلویزیونی در کنار پزشکیان حاضر شد و به انتقاد‌ها درباره تاثیرات اقتصادی توافق هسته‌ای پاسخ داد؛ آمار‌ها به نفع ظریف بود - اقتصاد ایران در آن زمان بهتر از الان بود.

علی هاشم، خبرنگار المانیتور که در حال حاضر در ایران به سر می‌برد می‌گوید: «ظریف بسیار محبوب است و نقش او در کمپین پزشکیان می‌تواند وضعیت را متزلزل کند.»

تغییرات اتفاق افتاده است. پنج نامزد دیگر ریاست جمهوری و مطبوعات محافظه کار اکنون روحانی و ظریف و پزشکیان را همزمان هدف حملات خود قرار داده اند.
پیامی که همراهی ظریف با پزشکیان به آمریکا و غرب می‌دهد

پزشکیان می‌گوید دیپلماسی بهترین راه برای رفع تحریم‌ها و پیشرفت اقتصادی است. او با به خدمت گرفتن ظریف در حال ارسال سیگنالی به آمریکا و غرب و همچنین ایرانی هاست که بگوید مسیر سیاست خارجی ایران در صورت پیروزی او تغییر خواهد کرد.

المانیتور می‌گوید: وقتی از ظریف حرف می‌زنید یعنی، به گفتگو با آمریکا فکر می‌کنید.

ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات بین‌الملل پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز، در پادکست این هفته درباره خاورمیانه با امبرین زمان گفته انتخابات ایران تحت تاثیر نحوه رابطه با ایالات متحده، و شاید حتی ریاست جمهوری دونالد ترامپ، است.

نصر گفته که ایرانی‌ها و بسیاری دیگر در منطقه در حال برنامه ریزی برای پیروزی ترامپ هستند. دولت دوم ترامپ می‌تواند به معنای حداکثر فشار جدید یا هنر توافق یا هر دو باشد.

بدون توجه به اینکه چه کسی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر برنده می‌شود، پتانسیل ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای اولویت اصلی واشنگتن در انتخابات ۵ نوامبر است. گزارش‌های این هفته نشان می‌دهد که ایران تولید اورانیوم بسیار غنی‌شده را در دو نیروگاه هسته‌ای خود افزایش داده و در صورت تصمیم‌گیری، زمان لازم برای تولید سلاح هسته‌ای را کوتاه‌تر کرده است.

نصر خاطرنشان کرده، اگر ترامپ به جنگ روسیه با اوکراین پایان دهد، همانطور که گفته است، این یک تغییر بازی در سیاست جهانی خواهد بود که پیامد‌هایی برای ایران خواهد داشت. ایران از زمان جنگ روابط نظامی و اقتصادی خود را با روسیه عمیق‌تر کرده است.
آیا حاکمیت یکدست و شورای نگهبان غافلگیر شده‌اند؟

المانیتور نوشته حاکمیت و شورای نگهبان که کاندیدا‌ها را بررسی می‌کند، احتمالا تأثیر احتمالی ورود ظریف به کمپین انتخاباتی پزشکیان را پیش‌بینی نکرده بودند.

پزشکیان، یک جراح قلب ضعیف است که احتمالاً تصور می‌شد علاقه و مشارکت را بتواند کمی افزایش دهد، نه اینکه همه اصلاح طلبان را جمع کند و شاید آرای محافظه‌کاران - حدود ۲۰ درصد یا بیشتر از رای‌دهندگان - را در میان پنج نامزد دیگر به خود اختصاص دهد.

به نوشته المانیتور، «پاکسازی مکرر سیاستمداران میانه رو در انتخابات توسط شورای نگهبان تلاشی از سوی حاکمیت تحت کنترل تندرو‌ها برای پیروزی نامزد‌های مورد علاقه خودشان بوده است. منتقدان می‌گویند اجازه دادن به تنها یک نامزد اصلاح‌طلب (با کاریزمای محدود) برای ورود به رقابت صرفاً برای افزایش مشارکت رأی‌دهندگان پس از رکورد پایین‌ترین مشارکت در تاریخ ایران بوده است.

انتخابات کنونی پس از کشته شدن رئیس جمهور ابراهیم رئیسی (۲۰۲۱-۲۰۲۴) و سایر مقامات در سقوط هلیکوپتر در ۱۹ می ۲۰۲۴ برگزار شد.

انتخاب رئیسی سه سال پیش در میان بسیاری از ایرانی‌ها به ویژه افراد زیر ۳۰ سال که ۶۰ درصد جمعیت ۹۰ میلیونی آن را تشکیل می‌دهند، با بی علاقگی و انزجار مواجه شد. تنها ۴۹ درصد از مردم ایران در انتخابات ۱۴۰۰ با کمترین میزان مشارکت در انتخابات‌های ریاست جمهوری شرکت کردند. پس از رئیسی، آرای سفید یا باطله دوم شد که بازتابی از نارضایتی گسترده بود.

انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهور در سال ۱۴۰۰ نشان دهنده تسلط اصولگرایان بود.. پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، محافظه‌کاران روحانی، ظریف و اصلاح‌طلبان را برای شکست فاجعه‌بار و تحقیرآمیز در سیاست خارجی مورد انتقاد قرار دادند. اصلاح طلبان سه سال سخت را در تعامل با مجلس متحمل شدند که اکنون، البته با کمک شورای نگهبان، تحت کنترل اصولگرایان بود. ظریف از صحنه حذف شد و به عنوان استاد به دانشگاه تهران رفت.

رئیسی تقویت روابط با روسیه، چین و کشور‌های خلیج فارس از جمله احیای روابط با عربستان سعودی را در اولویت قرار داد، در حالی که تنش‌ها با ایالات متحده و اسرائیل در عراق، لبنان و غزه تشدید شد.

در داخل، دولت رئیسی با تحریم، اقتصاد رو به فروپاشی، افزایش فساد، خدمات ضعیف دولتی و سرکوب مخالفان مواجه بود. مرگ مهسا امینی ۲۲ ساله در سپتامبر ۲۰۲۲ به دلیل نقض حجاب در بازداشت شد و در پی مرگ او اعتراضات گسترده‌ای آغاز شد.

اگر کاندیدا‌ها بپرسند که شما در زمان روحانی وضعیتتان بهتر بود یا در زمان «شهید رئیسی»، احتمالا پاسخ باب میل آن‌ها نخواهد بود. وضع موجود دست برنده‌ای نیست و به نظر می‌رسد همه آن‌ها این را می‌دانند.

انتخابات ریاست جمهوری ایران اصولا مجموعه‌ای از غافلگیری هاست. در سال ۱۳۷۶، محمد خاتمی، نامزد اصلاح طلبان، با ۶۹ درصد آرا در مقابل رئیس مجلس وقت، علی اکبر ناطق نوری با ۲۵ درصد آرا به پیروزی رسید.

سال ۱۳۸۴، محمود احمدی نژاد پوپولیست اکبر رفسنجانی، رئیس جمهور سابق و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را با ۶۳ درصد به ۳۷ درصد شکست داد.